OHSAS 18001:2007 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi

OHSAS 18001:2007 Çalışanların sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmaları için kurumların çalışanlarının iş sağlığı ve iş güvenliği konusunda, planlı ve sistemli çalışmalar yürütmeleri gerekmektedir.

OHSAS 18001, iş yerlerinde meydana gelebilecek olası iş kazası riskini en aza indirmek ve "İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesiyle ilgili asgari şartları ortaya koymak için geliştirilmiş bir sistemdir.

OHSAS 18001, BSI (British standarts Institute) tarafından yayınlanmış olan "İş Sağlığı ve Güvenliği" standardıdır OHSAS 18001; ISO 9000 ve ISO 14000 gibi diğer uluslararası standartlardan farklı olarak bazı ulusal standart kuruluşları ve belgelendirme kuruluşlarının birlikte çalışmasıyla gerçekleştirilmiştir ve bir ISO standardı değildir.

a) Kuruluşun faaliyetleri ile alakalı olarak, İş Sağlığı ve Güvenliği risklerine maruz kalabilecek çalışanlar ve ilgili diğer taraflar için riskleri yok etmek veya en aza indirmek üzere bir İş Sağlığı ve Güvenliği yönetim sistemi oluşturmak,

b) Bir İSG yönetim sistemini kurmak, uygulamak ve sürekli iyileştirmek,

c) Kuruluşun beyan ettiği İSG politikasına uygunluk konusunda kendine güvence sağlamak,

d) İSG Standardına uygunluğunu göstermek, isteyen her kuruluş ISO 18001´e ihtiyaç duyar.

Yararları :

* İşyerinin olumsuz çalışma koşulları kaynaklanan kazalardan koruyarak, rahat ve güvenli bir ortamda çalışmalarını sağlar,
* Zararla sonuçlanabilecek olası tehlikelerin önceden tespitini ve gerekli önlemlerin alınmasını sağlar,
* İş kazası ve meslek hastalıklarının yüksek maliyetlerinin en aza indirilmesini sağlar,
* İhracatta karşılaşılan engellerin en aza indirgenmesini sağlamak
* Çalışanların katılım ve motivasyonunu arttırır,
* İş kazaları ve meslek hastalıkları sebebiyle oluşabilecek iş ve iş gücü kayıpların en aza indirilmesini sağlar,
* İşletmelerde yangın, patlama, makine arızaları vb. durumların ortadan kaldırılarak işletme güvenliğini sağlar,
* Ulusal / uluslararası yasa ve standartlara uyum sağlar,
* Diğer işletmeler ya da müşterilere karşı duyarlı, sorumlu bir imaj yaratır,
* Rekabet üstünlüğü sağlar,
* İlgili mevzuat ve yasal gerekliliklerin şartlarını sağlayarak, resmi makamlar nazarında kuruluşun iş güvenliğine olan duyarlılığının kanıtlanabilmesini sağlar.

Standartlar günümüzde, uluslararası ticarette ortak bir dil oluşturması, rekabet eşitliği yaratması, üretimde verimlilik ve iletişimde kolaylı sağlaması ve müşteri/tüketici memnuniyetinin üst seviyelere taşınması anlamında çok önemli bir yer tutmaktadır.

Yönetim sistemleri ise belirli standartlar çerevesinde kuruluşların ilkeleri, uyguladıkları prosedürler ve faaliyetlerini yönetmek ve sürekli iyileştirmeyi amaçlayan politika ve hedefleri oluşturma ve bunları başarma sistemleridir.

"Occupational Health and Safety Assessment Series" kısaltması olan OHSAS, kalite yönetim sistemleri (ISO:9001) veya çevre yönetim sistemleri (ISO:14001) benzeri bir yönetim sistemi olup, iş sağlığı ve güvenliği alanında metodik çalışmaları düzenler. OHSAS kalite yönetim sistemi, daha önce yayınlanan makalelerimizde de üzerinde durulan planla-uygula-kontrol et-önlem al (PUKÖ) çevrimi dahilinde sürekli iyileştirmeyi amaç edinerek kendisini ve mevcut iş sağlığı ve güvenliğini geliştirmeyi hedefler.

OHSAS'ın gelişimi ve tarihçesi

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili ilk standart "İngiliz Standartlar Enstitüsü" (BSI-British Standards Institution) tarafından 1996 yılında BS 8800 ismi ile yayınlanmıştır.

Nisan 1999'da, National Standards Authority of Ireland, Standards Australia, South African Bureau of Standards, Bureau Veritas Quality International, Det Norske Veritas, Lloyds Register Quality Assurance, National Quality Assurance, SFS Certification, SGS Yarsley International Certification Services, Spanish Association for Standardisation and Certification, International Safety Management Organisation Ltd, Standards and Industry Research Institute of Malaysia, International Certification Services gibi bir çok kuruluşun katılımı ile OHSAS:18001 yayınlanmış, sonrasında Kasım 1999'da BSI tarafından OHSAS:18002 (18001'e tamamlayıcı olarak, uygulanmasına kılavuzluk etmek üzere) yayınlanmıştır.

Ülkemizde ise 9 Nisan 2001'de TSE (Türk Standartları Enstitüsü) tarafından Türk standardı olarak kabul edilip TSE 18001 ismi ile yayınlanmıştır.

Uygulamada OHSAS'ın özellikleri

OHSAS jeneriktir (genel), yani herhangi bir ülkedeki herhangi bir firma ve herhangi bir endüstriye uygulanabilir. Reaktif değil proaktif olması sayesinde önleyici bir yaklaşım içerir. İsteğe bağlı olması itibari ile her kuruluş kendi uygulama ve kontrol yöntemlerini kendi belirleyebilir.

Sürekli, yaşayan ve gelişen bir sistem olması sebebiyle performans geliştirmesi sağlar. Sistem esaslıdır, dolayısıyla dokümante edilmiş yönetim uygulamalarına dayalıdır. Değerlendirilebilir bir sistemdir, geçerli uygunluk denetimleri için tutarlı ölçüm ve karşılaştırma kriterleri sunar.

OHSAS'ın faydaları

OHSAS dileyen her işletmeye uygulanabilir.
İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi uygulanarak işyerinde yürütülmekte olan faaliyetlerden kaynaklanan risklerin tamamen yok edilmesi (öncelikli olarak kaynağında) ya da kabul edilebilir seviyelere indirilmesi suretiyle işyerinde çalışanların ve ilişkili üçüncü şahısların sağlık ve güvenlikleri üst seviyelere taşınır.

OHSAS sayesinde tehlikelerin önceden tespit edilmesi ve önlem alınması sağlanarak, çalışanların daha güvenli ve rahat bir ortamda çalışmaları sağlanır, böylece iş gücü ve iş günü kayıpları asgari düzeye çekilerek iş kazası ve meslek hastalıklarından kaynaklanan doğrudan ve dolaylı maliyetler azaltılır.
Çalışma ortamında alınacak tedbirler sayesinde, yangın, patlama, makine arızası gibi istenmeyen olaylar engellenerek işletme güvenliği sağlandığı gibi aynı zamanda üretim maliyetleri de düşürülür.

OHSAS yönetim sistemi aynı zamanda müşteri memnuniyetinin artırılması ve firma prestiji açısından da son derece olumlu katkılar sağlayacaktır. Bu sayede şüphesiz, düşük maliyetlerle, zamanında ve kaliteli bir hizmet sayesinde rekabetçi piyasa şartlarında bir işletmenin rakipleri arasındaki konumunu daha yüksek seviyelere taşıyacaktır.

Tüm bunların ötesinde OHSAS sayesinde işletmenin iş sağlığı ve güvenliğine verdiği önem yasal makamlara karşı bu konuya gösterilen ilginin kanıtı olmakla beraber aynı zamanda iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun hareket edilmesi sağlanarak ortaya çıkabilecek hukuksal problemler ve yasal ceza riskleri de asgari seviyeye indirgenecektir.

OHSAS 18001 iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi, ISO:9001 kalite yönetim sistemi ve ISO:14001 çevre yönetim sistemi ile de uyumlu olması itibari ile bu sistemlerin de geliştirilmesi ve verimliliğinin artırılması hususunda önemli katkılar sağlayacaktır.

OHSAS'da belgelendirme

Belgelendirme, üçüncü taraf akredite bir kuruluşun işletmeyi ziyaret edip iş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin uygulanması ve kayıt altına alınmasına (dokümantasyon) ilişkin değerlendirme yaparak, standart olarak belirlenmiş prensiplere uygunluğunun kanıtı olacak sertifikayı vermesi ile sağlanmış olur.

OHSAS sertifikasyonu, paydaşlara standartlara uygun biçimde çalışıldığının kanıtlanması, faaliyetlerin sürekli iyileştirilmesine yardımcı olması, düzenli kontroller ve işlemlerin kayıt altına alınmasıyla görev, yetki, sorumlulukların belirlenmesi sayesinde yapılan çalışmalarda çalışan sorumluluğu ve motivasyonunun artırılması, belirsizliklerin ortadan kaldırılması, genel performans ve pazar payının artırılması açısından çok önemli bir yer tutmaktadır.

Özellikle, havacılık, otomotiv vb. sektörler ile uluslararası faaliyet gösterilen işlerde OHSAS ve benzeri sertifikaların işletmeye fayda sağlamasının ötesinde alınmaları zorunluluk haline gelmektedir.

Ne var ki, yaptığını yaz yazdığını yap gibi bir prensiple hareket edilmesi gereken yönetim sistemleri ve buna bağlı sertifikaların gereklilikleri çoğunlukla bu işten sorumlu teknik ve idari personel tarafından ilave iş yükü yarattığı ve hatta işlerin akışını geciktirdiği gibi gerekçelerle zorunluluk dahilinde yapılan angarya işler olarak görülebilmekte, işveren tarafından sadece yeni pazarlara açılabilmek için "satın alınması" şart olan bir belge gözüyle bakılabilmekte, piyasada bu konuda hizmet veren firmalar açısından da sattıkları bir ürün gibi değerlendirilebilmektedir.
Oysa bir yönetim sisteminin başarılı olabilmesinin birinci şartı, sağlayacağı faydalara başta işveren olmak üzere tüm çalışanların inanması ve sistemin tam anlamıyla özümsenmesidir.